เหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซีย Western Marsh Harrier

หลังจากที่ถูกแยกออกมาเป็นสองชนิดอย่างเต็มตัว
เกิดปัญหาในการจำแนกชนิดขึ้นมากมาย
เพราะในอดีตมันก็คือ Marsh Harrier ชนิดเดียวกัน
กับเจ้า Eastern Matsh Harrier ที่พบบ่อยกว่ามาก แต่เป็นคนละชนิดย่อย

แหล่งที่พบ : ถิ่นอยู่อาศัย แหล่งกำเนิด: หนอง บึง ที่ราบน้ำท่วม ทุ่งนา และดงอ้อ รวมทั้งที่โล่งทั่วไป ส่วนใหญ่พบบนที่ราบ การแพร่กระจาย: ทวีปยุโรปเรื่อยไปยังทวีปเอเชียตอนเหนือ รวมทั้งทวีปแอฟริกาตอนเหนือ และตะวันออกกลาง พอฤดูหนาวจะบินอพยพย้ายถิ่นไปหากินในทวีปยุโรปตอนใต้ ทวีปแอฟริกา ทวีปเอเชียตอนใต้ รวมทั้งอินโดนีเซีย ในประเทศไทย เป็นนกอพยพย้ายถิ่นนอกฤดูผสมพันธุ์ที่หายาก พบในภาคกลาง และภาคใต้ทางด้านตะวันตก


- สังเกตมือซ้ายมี ๕ นิ้ว เป็นเหยี่ยวทุ่งขนาดใหญ่ ปลายปีกสีดำ แผ่นหลังสีน้ำตาลเข้มถึงสีดำ บนหางสรเทาปนน้ำตาล บนปีกสีเทา จัดเป็นเหยี่ยวทุ่งสามสี และให้ประเมินความกว้างของปีกต่อความยาวของหาง จะเห็นว่าปีกกว้างมาก และหางดูสั้น จึงไม่ชี้ไปทางเหยี่ยวทุ่งขนาดย่อม เช่นเหยี่ยวทุ่งสีจาง หรือเหยี่ยวทุ่งมองตากิวที่จะต้องมีหมวกคลุมส่วนหัวเป็นสีเทาฟ้า แทนที่จะเป็นสีดำอย่างเหยี่ยวทุ่งตัวนี้ และสีของหมวกไอ้โหม่งนี้ตัดเหยี่ยวทุ่งถิ่นเหนือได้เช่นกัน

- เมื่อพิจารณาแผ่นหลังสีน้ำตาลเข้ม (หรือสีกาแฟ) ส่วนหัวสีดำ แต่ขอบปีกหน้าไม่มีแถบสีขาวตึงตัดเหยี่ยวทุ่งด่างดำขาวตัวผู้ออกไป แผ่นหลังเรียบไม่มีลายเกล็ด หัวไม่ลาย ปลายปีกสีดำไม่มีลาย จึงตัดเหยี่ยวทุ่งตัวผู้ออก

- ขนปีกบินชั้นนอกเส้นที่ ๓ (P3) ของปีกซ้ายยังมีสีน้ำตาล รวมทั้งขนปีกบินชั้นกลางเส้นใน (ใกล้ลำตัว) ก็มีสีน้ำตาลและขนหางส่วนบนยังมีสีน้ำตาลปนอยู่ ไม่เป็นสีเทาขาว ประกอบกับขนบนลำตัวและขนคลุมบนปีกมีสีดำปนระบุว่าเป็นเหยี่ยวตัวผู้ตัวเต็มวัยที่อายุน้อย แม้ว่าจะสังเกตสีม่านตาไม่ชัดเจนแต่น่าจะเป็นสีจาง

- เหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซียจัดเป็นนกหายากมากในประเทศไทย และเท่าที่ทราบยังไม่มีรายงานเหยี่ยวทุ่งชนิดนี้ในชุดขนตัวเต็มวัยทั้งตัวผู้และตัวเมีย แต่มีตัวอย่างเหยี่ยวทุ่งลูกผสมระหว่างเหยี่ยวทุ่งและเหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซียในภาคกลาง จึงเป็นไปได้ที่อาจจะพบเหยี่ยวทุ่งชนิดนี้พลัดหลงเข้ามาในประเทศไทย เพราะถิ่นผสมพันธุ์รอยต่อระหว่างเหยี่ยวทุ่งชนิดนี้ทับซ้อนกับเหยี่ยวทุ่งที่เป็นเหยี่ยวอพยพในฤดูหนาวที่พบได้ประจำในถิ่นอาศัยที่เหมาะสมในประเทศไทย

http://www.avibirds.com/platen/Bruine%20Kiekendiefm.jpg

วัยเด็ก

เหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซียตัวผู้ ตัวเต็มวัยยังหนุ่ม

- เหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซียตัวผู้ ขณะเกาะพักอาจจะสับสนกับเหยี่ยวทุ่งอีก ๒ ชนิดที่พบบ่อยในประเทศไทยคือ เหยี่ยวทุ่งตัวเมียและเหยี่ยวทุ่งด่างดำขาวตัวเมีย ด้วยเหยี่ยวทุ่งทั้ง ๓ ชุดขนมีลักษณะคล้ายกัน คือลำตัวด้านบนสีน้ำตาลแดงถึงน้ำตาลเข้มออกสีกาแฟ (ผันแปรมากขึ้นอยู่กับความสดใหม่ของขนที่พึ่งผลัดได้ หรือว่าเป็นขนเก่าที่สึกหรอ จะซีดลง) กระหม่อมลายสีน้ำตาล มีขนฟูรอบหน้าเหมือนกัน และที่สำคัญขนปีกบินชั้นกลาง (ขณะหุบปีก) มีสีเทาเหมือนกัน ทำให้ถ้าสังเกตไม่ละเอียดหรือเพียงชั่วครู่แล้วเหยี่ยวบินไปเสียก่อนแล้ว อาจจะสับสนได้ง่าย ๆ อย่างไรก็ตาม มีจุดแยกที่สามารถแยกเหยี่ยวทุ่งทั้ง ๓ ชุดขนออกจากกันได้ไม่ยาก โดยให้สังเกตจุดแยก ๓ ตำแหน่งเรียงตามความสำคัญและความแม่นยำในการอ้างอิง ดังนี้

๑. ขนปีกบินชั้นกลาง (S) ในเหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซียตัวผู้ ขนบนปีกตำแหน่งนี้จะเป็น **สีเทาเรียบไม่มีลายหรือแถบดำ** ดังภาพที่ ๒๐ . แต่ในเหยี่ยวทุ่งตัวเมีย ขนบริเวณนี้จะมีแถบสีดำขนาดใหญ่ ๒-๓ แถบ แต่ให้ระวังสภาพแสงน้อยที่จะทำให้เหมือนกับว่า ขนบริเวณนี้อาจจะเป็นสีน้ำตาลเข้มเรียบก็เป็นได้ ในเหยี่ยวทุ่งด่างดำขาวตัวเมีย ขนบริเวณนี้จะมีแถบดำคล้ายในเหยี่ยวทุ่งตัวเมีย แต่สีเทาที่เป็นสีพื้นจะเด่นชัดกว่า

๒. บนหาง (R = ขนหางใหม่, oR = ขนหางเก่า) ในเหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซียตัวผู้มีขนหางสีเทา และมักจะไม่มีบั้งสีดำ หรือถ้ามี (อย่างในเหยี่ยววัยหนุ่มในภาพที่ ๒๐.) จะเป็นแถบดำจางไม่เด่นชัด แต่ในเหยี่ยวทุ่งตัวเมียและเหยี่ยวทุ่งด่างดำขาวตัวเมีย ขนหางจะมีแถบดำเข้มชัดเจน ๔-๕ แถบ

๓. ขนบริเวณโคนขา สีน้ำตาลแดงถึงสีกาแฟ ในเหยี่ยวทุ่งพันธุ์ยูเรเซียตัวผู้ (อย่างในภาพที่ ๒๐.) แต่ในเหยี่ยวทุ่งตัวเมียและเหยี่ยวทุ่งด่างดำขาวตัวเมียโคนขาลาย โดยที่ในเหยี่ยวทุ่งตัวเมียจะมีสีน้ำตาลแดงเช่นกันและช่วงอกเข้มเสมอกับโคนขา แต่ในเหยี่ยวทุ่งด่างดำขาวตัวเมีย โคนขาลายแต่มีสีพื้นเป็นสีขาวจึงดูโปร่งมากกว่า และช่วงอกและท้องมีลายละเอียดท่ามกลางพื้นสีขาวเช่นกัน ดังนั้นช่วงล่างของเหยี่ยวทุ่งด่างดำขาวตัวเมียจะโปร่งกว่าเหยี่ยวทุ่งตัวเมีย

- เหยี่ยวในภาพผลัดขนปีกแล้วได้ขนปีกบินชั้นนอก (A) ใหม่ที่มีปลายปีกสีดำ ขนปีกบินชั้นกลาง (S) ใหม่เช่นกัน แต่ขนหางยังผลัดไม่เสร็จสมบูรณ์ โดยที่มีขนหางบางเส้นเป็นขนเก่าของชุดขนวัยรุ่นมีสีน้ำตาลเป็นสีพื้นและมีแถบดำจาง ๆ (oR = old rectrices)) ผสมกับขนหางบางเส้นที่มีสีเทาเป็นขนใหม่กว่า (R)

- สังเกตขนปีกชั้นใน (T = Tertails) และขนคลุมบนปีกชั้นนอก (GWC = Greater wing coverts) สีน้ำตาลสด เป็นขนใหม่ ตัดกับสีเทาของขนปีกบินชั้นกลาง และเมื่อพิจารณาเวลาที่ถ่ายภาพเหยี่ยวตัวนี้ภายในเดือนที่แล้ว ก็สอดคล้องกับการประเมินอายุด้วยชุดขนที่ว่าเหยี่ยวต้องผ่านการผลัดขนมาแล้วทั้งครั้งแรกเข้าสู่วัยรุ่น และครั้งที่ ๒ (เป็นอย่างน้อย) เข้าสู่ชุดขนโตเต็มวัย ในขณะที่ **ถ้า** เป็นเหยี่ยววัยเด็กหรือวัยรุ่นที่ผลัดขนครั้งแรก เพียงบางส่วนเท่านั้น มักจะมีขนปีกชั้นในและขนคลุมบนปีกชั้นนอกเก่าสึกหรอจนมีสีซีดและปลายแตกเป็นฝอย เพราะขนเหล่านี้จะมีอายุข้ามปีจากฤดูร้อนปีที่แล้วที่เหยี่ยวออกจากรัง เนื่องจากขนวัยเด็กที่งอกมาขณะลูกเหยี่ยวเติบโตอยู่ในรังจะเก่าเร็วกว่าขนที่งอกจากการผลัดขนชุดโตเต็มวัย

- สีม่านตาสีเหลือง แต่ออกสีจางเพราะว่าแสงแดดสว่างมาก